Młodzież w walce o Niepodległą na przestrzeni wieków
11 listopada 2013
Młodzież w walce o Niepodległą na przestrzeni wieków
Listopad jest bodaj najlepszym czasem by pochylić się nad tym tematem ze względu na dwa święta, przypadające w bieżącym miesiącu. 2 listopada Kościół wspomina wszystkich wiernych zmarłych, w tym też poległych w walce za Ojczyznę, a 11 listopada przypada rocznica odzyskania niepodległości. Choć jest to data symboliczna, tego dnia w sposób szczególny pamiętamy o tych wszystkich, dzięki którym możemy dzisiaj żyć w wolnej Polsce. Trzeba pamiętać, że w ponad 1000-letniej historii naszej Ojczyzny jej niepodległość wielokrotnie była zagrożona. Obecny byt polityczny zawdzięczamy ofierze niezliczonych rodaków, którzy poświęcili życie w obronie Ojczyzny. Dlatego warto przyjrzeć się udziałowi młodych Polaków w walkach toczonych w obronie polskich granic na przestrzeni wieków.
Pierwsze historyczne świadectwo bohaterstwa polskiej młodzieży pochodzi z dwóch ustępów kroniki Anonima, zwanego Gallem. Opisując wyprawę Bolesława Chrobrego na Ruś, dziejopisarz wspomina o bitwie stoczonej nad Bugiem, w której pierwsze uderzenie na szeregi ruskie miała wykonać służba (głównie kilkunastoletni chłopcy), zaś dopiero później do walki włączyć się miały wojska księcia Bolesława. Bitwa zakończyła się pogromem wojsk ruskich. Choć historycy poddają w wątpliwość przebieg tej bitwy, jest to bez wątpienia najstarsza wzmianka o wkładzie polskiej młodzieży w wysiłek orężny. Równie ofiarną postawę ,,Gallus” przytacza, opisując oblężenie przez Niemców Głogowa (1109r.). Wówczas to wojska cesarskie miały przywiązywać do machin oblężniczych dzieci obrońców grodu. Kronikarz stwierdza, że polscy wojowie nie chcieli ryzykować śmierci potomków i zdecydowali się podpalić machiny dopiero na wyraźne napomnienia przywiązanych do nich młodych ludzi.
Kolejnych przykładów można doszukiwać się w historii XIX wieku. W armii Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego służbę doboszów pełnili kilkunastoletni chłopcy, co nie było niczym nadzwyczajnym w ówczesnych wojskowych realiach. Musieli więc mieć swój udział w walkach toczonych z Austrią w 1809r., w kampanii 1812r., kampanii z lat 1813 – 1814, jak również w Powstaniu Listopadowym (1830 – 1831r.). Należy również pamiętać o konspiracyjnych organizacjach patriotycznych, tworzonych przez młodzież gimnazjalną celem nauki polskiej historii i literatury. Formą oporu były również szkolne bunty w obronie języka polskiego, jak np. strajk we Wrześni w 1901r.
W latach 1918 – 1921 ogromne zasługi w walkach o granice naszej Ojczyzny oddali właśnie nawet nastoletni patrioci. W Powstaniu Wielkopolskim (1918–19) i trzech Powstaniach Śląskich (1919-20-21) ogromną rolę odegrali młodzi mieszkańcy tych regionów, służąc albo w pierwszej linii, albo będąc oddelegowani do służby pomocniczej na tyłach frontu. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że pod koniec Wielkiej Wojny państwa zaborcze zaciągały do wojska mężczyzn urodzonych nawet w 1900r., a więc młodzież około dwudziestego roku życia, mającą za sobą służbę w I wojnie światowej. W przyszłości stanowiła ona podstawę dla odradzającego się Wojska Polskiego. Najlepiej znanym przykładem bohaterstwa dzieci i młodzieży są walki polsko – ukraińskie o Lwów (1918 – 1919), w których czynnie uczestniczyli uczniowie szkół. Pamięć o ich bohaterstwie kultywowano już w latach międzywojennych, czego wyrazem był Cmentarz Orląt Lwowskich. Podczas okupacji sowieckiej cmentarz ten został zniszczony pod gąsienicami radzieckich czołgów. W chwili największego zagrożenia dla Warszawy, w sierpniu 1920r., do wojska ochoczo dołączała się młodzież szkolna. Do historii przeszedł zwłaszcza 11-letni wówczas Tadeusz Jeziorkowski, harcerz odznaczony przez Józefa Piłsudskiego.
Również w Wojnie Obronnej 1939r. swój udział miała polska młodzież, głównie harcerze. Pełnili oni służbę pomocniczą, zaopatrując przegrupowujące się wojsko w żywność i wodę. Młodzież pracowała również w punktach opieki nad cywilami, którzy uciekli przed zbliżającymi się Niemcami. Niejednokrotnie harcerze stawiali Niemcom czynny opór. Jednym z bardziej znanych przykładów jest obrona wieży spadochronowej w Katowicach, zakończona wymordowaniem przez Niemców wziętych do niewoli obrońców.
W Powstaniu Warszawskim wielkie zasługi były udziałem ludzi młodych. Wśród żołnierzy Armii Krajowej, biorących udział w tym zrywie, zdecydowana większość nie miała ukończonego 30. roku życia, a więc w dzisiejszych czasach mogłaby należeć do Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży. W materiale Polskiej Kroniki Filmowej, pokazującym obchody drugiej rocznicy powstania, stwierdzono, że obecnie większość jego uczestników ,,pracuje, uczy się, studiuje na uniwersytetach” (PKF 26/1946). Również nastoletni harcerze pełnili w czasie powstania ofiarną służbę łączników, często przypłacając to życiem.
„Naród, który nie szanuje swej przeszłości nie zasługuje na szacunek teraźniejszości i nie ma prawa do przyszłości”. Autorem tej sentencji jest Józef Piłsudski. Ta podróż przez wieki konfliktów zbrojnych powinna nam uzmysłowić jedno: niezależnie od epoki ludzie młodzi nie szczędzili krwi w walce o wolność Ojczyzny. Młodzież była gotowa do takiego poświęcenia, gdyż ukształtowało ją patriotyczne wychowanie, którego nie zwalczyła obca niewola. To właśnie nauka historii w ogromnej mierze uczy miłości do rodzinnego kraju.
Marek Kawczyński
Dodaj komentarz
Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.